Hil\u00e2l KOCAO\u011eLAN – \u00d6ncelikle kendinizi tan\u0131t\u0131r m\u0131s\u0131n\u0131z?<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -\u201c\u0130smim Mehmet \u00d6mer Pakhuy. Antep Harbi gazilerinden o zamanki ismiyle Hac\u0131 Ahmet Nuri, sonraki soyad\u0131 kanunu \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra Mehmet Nuri Pakhuy\u2019un o\u011fluyum.\u201d<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -Antep Savunmas\u0131 hakk\u0131ndaki duygu ve d\u00fc\u015f\u00fcncelerinizi bizimle payla\u015f\u0131r m\u0131s\u0131n\u0131z?<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -\u201cAntep Harbi\u2019ni s\u00f6ylemek i\u00e7in \u00e7ok geni\u015f bilgiye sahip olmam\u0131z laz\u0131m \u00e7\u00fcnk\u00fc bu memlekette o zamanda kad\u0131n, \u00e7oluk \u00e7ocuk, kalanlar bunlar\u0131n hepsi benim yan\u0131mda kahraman.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n 1860\u2019l\u0131 y\u0131llar\u2026 Amerikan Hastanesi diye yap\u0131lan yer hi\u00e7 m\u00fcmk\u00fcn\u00fc var m\u0131, Amerika o zaman da daha kendi kendini zor kurtarm\u0131\u015f. Bu i\u015f \u0130ngilizlerin ondan sonra Frans\u0131zlar\u0131n, ille de \u0130ngilizlerin oyunu olarak oraya Amerikan ismini koymalar\u0131n\u0131n sebebi de tepki \u00e7ekmemesi i\u00e7in\u2026 Osmanl\u0131, \u0130ngilizlere pek d\u00fcr\u00fcst bakm\u0131yordu. Onun i\u00e7in de oraya Amerikan Koleji[3]<\/sup><\/a> ismini verdiler. Amerikan Koleji\u2019nde Ermeni gen\u00e7lerini al\u0131p e\u011fittiler, Do\u011fu taraf\u0131ndan Ellik Ermeni\u2019si denilen bir k\u0131s\u0131m Ermeniler geldi, Ta\u015fnak Partisi\u2019nden falan\u2026 Bunlarda h\u0131r\u00e7\u0131n insanlard\u0131, buraya geldiler, bize \u00e7ok k\u00f6t\u00fcl\u00fck ettiler. Nas\u0131l k\u00f6t\u00fcl\u00fck ettiler? Buradaki Ermeniler Anteplilerle can ci\u011fer \u015fekilde otururlarm\u0131\u015f, konu\u015furlarm\u0131\u015f, kom\u015fuluk, ortak\u00e7\u0131l\u0131k ederlermi\u015f. Ama bunlar (Amerikan Koleji vas\u0131tas\u0131yla) k\u0131\u015fk\u0131rtmaya ba\u015flad\u0131klar\u0131 gibi ve buradaki Ermeniler, Ermenice de bilmezlermi\u015f[4]<\/sup><\/a>, Ermeniler \u201cg\u00fcl\u00fcm\u201d diye konu\u015fur, Antepliler \u201cyoorum\u201d diye konu\u015furlarm\u0131\u015f. Bu kadar aralar\u0131nda muhabbet olan insanlar birbirlerine d\u00fc\u015fman edildi. \u0130ngilizlerin k\u0131\u015fk\u0131rtma oyunlar\u0131yla T\u00fcrkleri ve Ermenileri bu vaziyete, sava\u015f\u0131n e\u015fi\u011fine getirdiler. Yani bize en b\u00fcy\u00fck oyunu \u0130ngilizler oynad\u0131. Sava\u015f olmasa daha iyiydi, yaz\u0131k ben onlara da ac\u0131yorum. Yerinden yurdundan mal\u0131ndan m\u00fclk\u00fcnden oldular. Ama kendileri etti kendileri buldular.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Antep\u2019in savunmada en b\u00fcy\u00fck avantaj\u0131 d\u00fc\u015fman\u0131n topuna t\u00fcfe\u011fine kar\u015f\u0131 evlerin hepsinin ta\u015ftan yap\u0131lmas\u0131yd\u0131. O ta\u015ftan yap\u0131lan evlere de kur\u015fun kolay kolay i\u015flemiyordu. Antep\u2019in zaten bir nafak ta\u015f\u0131 var \u00e7ok yumu\u015fak olur onu evlerin ve hayat\u0131n duvar s\u00fcy\u00fcklerinde kullan\u0131rlarm\u0131\u015f. Bir de esenbek ta\u015f\u0131 vard\u0131. O da Tutluk\u2019un oldu\u011fu yerdeydi. O ta\u015f kesilirken yumu\u015fak, kesilip de bittikten sonra sertelir. Onun i\u00e7in Antep evleri esenbek ta\u015f\u0131ndan -ama biraz pahal\u0131 olurdu tabi- hayat duvar\u0131 s\u00fcy\u00fckleri de nafak ta\u015f\u0131ndan yap\u0131l\u0131rd\u0131. Bir de seyit Ali Karakolu\u2019ndan da -Ba\u015fp\u0131nar taraf\u0131nda- oradan da ta\u015f gelirdi. Antep\u2019in en b\u00fcy\u00fck avantaj\u0131 buydu. O duvarlar \u00f6yle sa\u011flam olmasayd\u0131. Ta\u015f \u00fcst\u00fcnde ta\u015f kal\u0131r m\u0131yd\u0131?<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Cenab\u0131 hak bu sava\u015fa kat\u0131lan yararl\u0131l\u0131k g\u00f6steren ve g\u00f6stermeyen -\u00e7\u00fcnk\u00fc burada bulunmalar\u0131 bir yararl\u0131l\u0131kt\u0131- herkesten raz\u0131 olsun. \u00c7oluk \u00e7ocuk kad\u0131n erkek sava\u015f\u0131n ba\u015f\u0131ndan beri kur\u015fun sesleri, top sesleri, \u015fehrin i\u00e7inde 11 ay muhasara edilmek kolay bir i\u015f de\u011fil.\u201d<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -\u0130\u00e7erisinde Antep Harbi kahramanlar\u0131ndan olan Karay\u0131lan ve baban\u0131z\u0131n bulundu\u011fu bir foto\u011fraf\u0131 m\u00fczemize ba\u011f\u0131\u015flad\u0131n\u0131z. Bu foto\u011fraf\u0131n hik\u00e2yesinden bahseder misiniz?<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -\u201cBabam medreseyi bitirdikten sonra r\u00fc\u015ftiyeye g\u00f6nderiyor dedem, babam\u0131. \u00c7ok zeki bir adamd\u0131 babam. Hemen gen\u00e7 ya\u015fta r\u00fc\u015ftiyeyi de okudu\u011fu esnada Birinci D\u00fcnya Harbi patlak veriyor. Dedem babam\u0131 Kelleci Pazar\u0131nda bir Ermeni\u2019nin yan\u0131nda ekmek\u00e7i d\u00fckk\u00e2n\u0131na koyuyor. Evvelden ekmek\u00e7ilerin hepsi Ermeni imi\u015f, M\u00fcsl\u00fcman yokmu\u015f yani. Asl\u0131nda zanaat sahiplerinin hepsi Ermeni imi\u015f\u2026 Orada biraz \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 gibi o Ermeni ortal\u0131\u011f\u0131n k\u00f6t\u00fc gidece\u011fini herhalde sezmi\u015f olmal\u0131 ki d\u00fckk\u00e2n\u0131 devredip Halep\u2019e g\u00f6\u00e7\u00fcyor. Aradan biraz zaman ge\u00e7iyor, babam dedeme; \u201cBaba bende Halep\u2019e gideyim de\u201d – Antep oraya ba\u011fl\u0131yd\u0131 ya- \u201cbir \u00fcst ba\u015f alay\u0131m\u201d diyor. Oradan al\u0131rlarm\u0131\u015f ceketi falan… Gidiyor, orada da ekmek\u00e7i ustas\u0131 g\u00f6r\u00fcyor babam\u0131. \u201cOo Nuri gel bakal\u0131m\u201d diyor. \u201cNeredesin sen?\u201d diyor. \u201cHi\u00e7 usta \u00f6yle ufak tefek \u015feyler almaya geldim.\u201d diyor. Ermeni ustas\u0131 ise; \u201cHi\u00e7 seni b\u0131rakmam, burada ekmek pi\u015firicisi yok. Sen burada benim yan\u0131mda iki \u00fc\u00e7 ay yard\u0131m et. Sana yevmiyeni fazlas\u0131yla vereyim. Sana kalman i\u00e7in bir de ev vereyim.\u201d diyor. Orada babam ustas\u0131n\u0131n yan\u0131nda \u00e7al\u0131\u015fmaya ba\u015fl\u0131yor. Buradan Halep\u2019e giden arkada\u015flar\u0131 da babam\u0131n yan\u0131na giderler, ev oldu\u011fu i\u00e7in bir iki g\u00fcn kal\u0131rlar. Bir g\u00fcn babam iki \u00fc\u00e7 arkada\u015f\u0131 ile gezmeye \u00e7\u0131k\u0131yor. Tabi konu\u015fmalar\u0131 Antep \u015fivesi oldu\u011fu i\u00e7in konu\u015fmalar\u0131ndan Antepli olduklar\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131yor. Yanlar\u0131na kara ya\u011f\u0131z bir delikanl\u0131 geliyor. \u201cAntepli misiniz?\u201d diyor. \u201cHee sen nerelisin?\u201d diyorlar. Adam ise \u201cBende Pazarc\u0131k\u2019tan\u0131m.\u201d diyor. \u201cNe geziyorsun, ne i\u015fin var burada?\u201d diyorlar. O da evinin olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve devletle ba\u015f\u0131n\u0131n ufak bir sorun ya\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor.\u00a0 \u201cBen Buraya ka\u00e7t\u0131m geldim.\u201d diyor. Yatacak yerinin ve paras\u0131n\u0131n olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 sorup \u2018hay\u0131r\u2019 cevab\u0131n\u0131 al\u0131nca babamlarda \u201cO zaman bize gel.\u201d diyorlar. \u201cAd\u0131n ne?\u201d diyorlar. \u201cMehmet\u201d diyor. Bir iki g\u00fcn kal\u0131yor yanlar\u0131nda yiyip i\u00e7iyor. Bir g\u00fcn gezmeye \u00e7\u0131kal\u0131m diyorlar. Orada Babil Fara\u015f varm\u0131\u015f e\u011flence yeri, sene 1918\u2026 Oraya \u00e7\u0131k\u0131yorlar. Bari bir hat\u0131ra olsun, bir foto\u011fraf \u00e7ektirelim diyorlar. Neyse foto\u011fraf\u0131 \u00e7ektiriyorlar o be\u015f ki\u015fi\u2026 K\u00fcrs\u00fcde oturan babam, babam\u0131n sol omzunun ba\u015f\u0131ndaki de Karay\u0131lan. Di\u011ferlerinin de isimlerini tam bilmedi\u011fim i\u00e7in yanl\u0131\u015f bilgi vermeyeyim dedim.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Ben bunu nas\u0131l \u00f6\u011frendim; sene 1957 3. s\u0131n\u0131fta okuyorken \u00f6\u011fretmenimiz Antep\u2019in kurtulu\u015fundan bahsederken Karay\u0131lan falan deyince babama dedim ki \u00f6\u011fretmenimiz Karay\u0131lan\u2019dan bahsetti. Babam; \u201cHee o\u011flum annenin \u00e7antas\u0131nda foto\u011fraf\u0131 var. Hele \u00e7\u0131kart.\u201d dedi. \u00c7\u0131kartt\u0131k ve bu foto\u011fraf\u0131 g\u00f6sterdi. O foto\u011fraf\u0131 \u00e7ektiriyorlar. Bir iki g\u00fcn daha kal\u0131yor. Tutuyorlar buna biraz kendi aralar\u0131nda para topluyorlar. Galiba bir de at m\u0131 beygir mi bir \u015fey al\u0131yorlar. \u201cAl git a\u011fam i\u015fin rast gelsin.\u201d diyorlar. Antep\u2019te sava\u015f ba\u015flamak \u00fczere iken 1919 da babam Antep\u2019e geliyor. Bizim mahallenin cephesi Ayd\u0131nbaba Kararg\u00e2h\u0131 imi\u015f, Sar\u0131msaktepe yani. Ayd\u0131baba\u2019n\u0131n yukar\u0131s\u0131 Sar\u0131msaktepe. Ama Karay\u0131lan, Karay\u0131lan diye laflar dola\u015f\u0131yor ortal\u0131kta o d\u00f6nemde babam kim oldu\u011funu bilmiyor. \u201cBir g\u00fcn Ayd\u0131nbaba\u2019da t\u00fcrbe var oraya vard\u0131m, orda bakt\u0131m bizim Mehmet, Halep\u2019te yan\u0131m\u0131zda kalan Mehmet. Orada hemen birbirimize sar\u0131ld\u0131k, kucakla\u015ft\u0131k.\u201d diyor. Halep\u2019te yard\u0131m ettikleri Mehmet me\u011ferse Karay\u0131lan lakab\u0131n\u0131 alm\u0131\u015f bildi\u011fimiz Karay\u0131lan olmu\u015f. Tabi sava\u015f\u0131n ba\u015f\u0131nda da Karay\u0131lan 24 May\u0131s\u2019ta \u015fehit oldu.[5]<\/sup><\/a> Allah rahmet eylesin. B\u00fct\u00fcn o sava\u015fta \u00e7al\u0131\u015fanlar sonradan gazi olup \u00f6lenler b\u00fct\u00fcn eme\u011fi<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n ge\u00e7enlerin Cenab\u0131 Hak mek\u00e2nlar\u0131n\u0131 cennet etsin. \u0130n\u015fallah bir daha b\u00f6yle bir \u015feye d\u00fc\u015fmeyiz.\u201d<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -Foto\u011fraf\u0131n hangi y\u0131la ait oldu\u011fu ve nas\u0131l ke\u015ffedildi\u011fi ile ilgili bilgi verir misiniz?<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -\u201cAz \u00f6nce de bahsetti\u011fim gibi babam arkada\u015flar\u0131 ile Halep\u2019te 1918\u2019de bir Ermeni\u2019ye \u00e7ektirmi\u015f o foto\u011fraf\u0131. Karay\u0131lan da o esnada yanlar\u0131nda. Foto\u011fraf\u0131 getirmi\u015f evde saklam\u0131\u015f. Nenem Firdevs b\u00f6yle \u015feyleri saklard\u0131. Sonra anam evlendi\u011fi zaman nenem anama vermi\u015f foto\u011fraf\u0131, bunu sand\u0131\u011fa koy diye… Sand\u0131kta dururdu. Taa senelerce\u2026 Bundan evvelde dururdu bende. Ben bunu \u00e7\u0131kartt\u0131\u011f\u0131mda \u015f\u00f6yle bir \u015fey oldu. \u00d6mer \u00d6zdemir diye bir arkada\u015f\u0131m\u0131z vard\u0131. \u201cBiz eski belediye ba\u015fkan\u0131 ile Karay\u0131lan\u2019\u0131n b\u00fcst\u00fcn\u00fc yapt\u0131racakt\u0131k bir t\u00fcrl\u00fc foto\u011fraf\u0131n\u0131 bulamad\u0131k.\u201d dedi. Bende \u201cYahu bende var\u201d dedim. Bir tek bir tane zaten foto\u011fraf. O da \u201cBana getir.\u201d dedi. G\u00f6t\u00fcrd\u00fck verdik. Ondan sonra ald\u0131 y\u00fcr\u00fcd\u00fc.\u201d<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -Karay\u0131lan\u2019\u0131n bilinen tek foto\u011fraf\u0131 ba\u011f\u0131\u015flad\u0131\u011f\u0131n\u0131z foto\u011fraf m\u0131d\u0131r?<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -\u201cEvet, ba\u015fka yok.\u201d<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -Baban\u0131z\u0131n Antep Harbi\u2019ndeki rol\u00fc neydi?<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -\u201cBabam derdi ki; Bizim kar\u015f\u0131da Tilki \u015eerif vard\u0131. Heyet-i Merkeziye[6]<\/sup><\/a> babam ve Tilki \u015eerif\u2019e cephelerde telefon hatlar\u0131n\u0131 kesmek i\u00e7in onlara kablolar\u0131 kesme g\u00f6revi vermi\u015f. Ak\u015fam oldu\u011funda Tilki \u015eerif minareye d\u0131\u015fardan \u00e7\u0131kar, kablolar\u0131 kesermi\u015f. Babam da k\u00fc\u00e7\u00fckm\u00fc\u015f, \u201cBen a\u015fa\u011f\u0131da dururdum, kendi \u00e7\u0131kar Frans\u0131zlar\u0131n telefon hatlar\u0131n\u0131 keser, \u00e7ana\u011f\u0131n\u0131 falan hemen a\u015fa\u011f\u0131 atarm\u0131\u015f\u201d derdi. O \u00e7ana\u011f\u0131 getirir \u0130malat-\u0131 Harbiye[7]<\/sup><\/a>\u2019ye verirlermi\u015f. Orada kullan\u0131l\u0131rm\u0131\u015f.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Sonradan Frans\u0131z general demi\u015f ki bunlar\u0131 bana \u00f6l\u00fc ya da diri getireceksiniz. Hatta babam anlat\u0131rd\u0131; Kolejtepe\u2019nin, Frans\u0131z kararg\u00e2h\u0131n\u0131n a\u015fa\u011f\u0131 taraf\u0131na gitmi\u015fler tel kesmeye. \u201cTeli kestik etraf\u0131m\u0131za bakt\u0131k bir ses\u2026\u201d diyor. \u201c\u0130ki metrelik zenci adamlar gece kam\u00e7\u0131larla vura vura geliyorlar. \u015eerif demi\u015f ki; Ben Ho\u015fg\u00f6r taraf\u0131na do\u011fru ka\u00e7ay\u0131m benim arkama d\u00fc\u015fs\u00fcnler. Sen de Kavakl\u0131k taraf\u0131na ka\u00e7 oradan sonra da evde bulu\u015furuz. Beni m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil bunlar yakalayamazlar.\u201d demi\u015f. O kalkm\u0131\u015f ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131 gibi on, on iki tanesi onun arkas\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f \u00fc\u00e7 be\u015f tanesi de babam\u0131n arkas\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f. E bu da gen\u00e7. \u201cBen ko\u015farak Kavakl\u0131\u011fa indim suyun derenin i\u00e7ine bulamad\u0131lar. Oradan da derenin i\u00e7inden Yaz\u0131c\u0131k\u2019a kadar geldim oradan \u00e7\u0131kt\u0131m eve geldim. \u015eerif bir g\u00fcn sonra geldi. Neredeydin dedim. Vallahi bellerini k\u0131rd\u0131k kendilerinin.\u201d demi\u015f \u015eerif. \u201cAz\u0131c\u0131k g\u00f6r\u00fcn\u00fcyorum arkama d\u00fc\u015f\u00fcyorlar oradan D\u00fcztepe, D\u00fcztepe\u2019den \u015fimdiki Ye\u015filvadi\u2019den Sac\u0131r\u2019a kadar Sac\u0131r\u2019\u0131n i\u00e7inden kendilerini pe\u015fimde ko\u015fturmaktan k\u0131m\u0131ldar halleri kalmad\u0131.\u201d demi\u015f. Bu gibi \u015feyleri yaparlarm\u0131\u015f. Heyet-i Merkeziye ne g\u00f6rev verirse onu yaparlarm\u0131\u015f. \u201cOndan sonra da ad\u0131m\u0131z Frans\u0131zlara d\u00fc\u015ft\u00fc Tilkinino\u011flu\u015eerif ve Hac\u0131 Ahmet Nuri. Bu sebepten gidemedik..<\/em> Bizim \u00f6l\u00fcm emrimizi \u00e7\u0131kartm\u0131\u015ft\u0131 Frans\u0131zlar.\u201d diyor. Dedem de \u201cbabama aman gitme bir tek yavrumsun.\u201d demi\u015f. Durum bundan ibaret.\u201d<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Bir \u015feyi anlatmad\u0131m. Babam derdi ki \u201cTilkinino\u011flu \u015eerif, A\u011fa Cami\u2019sindeydi, bir ses geldi \u00e7\u0131kt\u0131m bakt\u0131m \u015eerif, A\u011fa Cami\u2019sinin \u00f6n\u00fcnde vurulmu\u015f \u015fehit olmu\u015f. Ben diyorum \u015fimdi d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorum, Frans\u0131z onu oradan at\u0131p da vuramaz, m\u00fcmk\u00fcn\u00fc yok. Bu Ey\u00fcpo\u011flu camisinde Artin isminde bir Ermeni varm\u0131\u015f. Bu taraf\u0131na \u015fehirden M\u00fcsl\u00fcman taraf\u0131na b\u00f6yle kum torbas\u0131 d\u00fcz\u00fclm\u00fc\u015f, bir de delik bu kadar d\u00fcrb\u00fcnl\u00fc bir t\u00fcfe\u011fi varm\u0131\u015f Antep\u2019te hemen hemen kur\u015funla vurulanlar\u0131n yar\u0131s\u0131ndan fazlas\u0131n\u0131 kendi vurmu\u015f. Muhakkak oradan o mu vurdu.. \u0130\u00e7eriden i\u015fbirlik\u00e7i biri mi vurdu? \u015e\u00fcphelendi\u011fim biri var ismini s\u00f6yleyemem. Ama 15-16 ya\u015flar\u0131nda orada can veriyor.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -Baban\u0131z\u0131n Karay\u0131lan ile ilgili bahsedebilece\u011finiz ba\u015fka bir an\u0131s\u0131 var m\u0131?<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -\u201cFazla bir arada kalamad\u0131k Antep\u2019te.\u201d derdi. Yaln\u0131z bir \u015fey s\u00f6yledi. \u201cKaray\u0131lan \u015fehit oldu\u011fu g\u00fcn yan\u0131m\u0131za geldi. Bizde ordayd\u0131k. Ayd\u0131nbaba ziyaretinde kolunu kur\u015fun s\u0131y\u0131rm\u0131\u015f \u00e7eteler saral\u0131m dediler ve sard\u0131lar.\u201d Bug\u00fcn gitme diyorlar, Karay\u0131lan\u2019da yok diyor. \u201cBu bir s\u0131yr\u0131k de\u011fil mi, onun i\u00e7in sava\u015fmay\u0131 m\u0131 b\u0131rakal\u0131m.\u201d diye gitmi\u015f ak\u015famda g\u00f6\u011fs\u00fcnden vurulmu\u015f.\u201d<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -Aile b\u00fcy\u00fcklerinizin Antep Savunmas\u0131 ile ilgili an\u0131lar\u0131ndan bahsedebilir misiniz?<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -\u201cSava\u015f\u0131n ortalar\u0131nda dedem neneme demi\u015f ki; -nenem A\u011fa camisinde oturuyormu\u015f- \u201cBir simit a\u015f\u0131 pi\u015fir de ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131m\u0131z birbirine yap\u0131\u015ft\u0131.\u201d demi\u015f. Nenem ocakl\u0131kta a\u015f\u0131 yapmaya koyulmu\u015f. Frans\u0131z, duman \u00e7\u0131kan yere top atarm\u0131\u015f. Duman \u00e7\u0131kmaya kalmad\u0131 ki yerden mi geldi g\u00f6kten mi bir top mermisi gelip kar\u015f\u0131 duvara \u00e7arpt\u0131\u011f\u0131 gibi dedemi 5 metre \u00f6teye f\u0131rlatm\u0131\u015f. Adam kalk\u0131p \u00fcst\u00fcn\u00fc ba\u015f\u0131n\u0131 silkelemi\u015f. \u201cBize gere\u011fi yok simit a\u015f\u0131n\u0131n.\u201d demi\u015f.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n \u015eimdi bu Hac\u0131 Ahmet dedem biraz \u00f6nce de anlatt\u0131\u011f\u0131m gibi simit a\u015f\u0131 davas\u0131 ayn\u0131 ki\u015fi. \u201cYahu Han\u0131m -bizim o beyin bah\u00e7esinin orada ba\u011f\u0131m\u0131z vard\u0131- oraya gideyim de iki mahra \u00fcz\u00fcm keseyim. E\u015fe\u011fe y\u00fckleyeyim.\u201d Bu arada dedem e\u015fe\u011fini hi\u00e7 ihmal etmemi\u015f harpte, kendi yiyece\u011finden \u00f6nce e\u015fe\u011fin arpas\u0131n\u0131 saman\u0131n\u0131 haz\u0131rlam\u0131\u015f.\u00a0 \u00dcz\u00fcmleri y\u00fckl\u00fcyor, yola \u00e7\u0131k\u0131yor. D\u00fcztepe\u2019nin orda \u00e7eviriyorlar. Frans\u0131zlara rehberlik eden Ermeniler de T\u00fcrk\u00e7e biliyor ya. \u201cNe geziyorsun hoca burada\u201d diyorlar. \u201cNe gezeyim o\u011flum\u201d diyor, \u201cba\u011f\u0131ma gidiyorum\u201d diyor. \u201cSen harp oldu\u011funu bilmiyor musun niye gidiyorsun ba\u011fa\u201d diyorlar.\u201d O\u011flum siz ta binlerce kilometre oradan gelip de buray\u0131 istila ettiniz, ne diyoruz\u201d diyor. \u201cBen kendi ba\u011f\u0131ma gidemeyecek miyim\u201d diyor. \u201cSizin ne i\u015finiz var burada\u201d diyor. O zaman Frans\u0131z komutan \u201cb\u0131rak\u0131n gitsin zaten ya\u015fl\u0131ym\u0131\u015f\u201d diyor.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n \u201cBu arada neneme de kumandan derlermi\u015f. Neneme niye kumandan denilmi\u015f onu da s\u00f6yleyeyim. A\u011fa camisinde oturuyoruz diyor nenem \u00e7ok bilgiliydi 50 tane talebe yeti\u015ftirmi\u015f. Firdevs nenemin babas\u0131 da 93 Harbi gazilerinden \u00c7olak Hac\u0131 Mehmet. \u201cOrada oturuyoruz. Bir \u015fa\u015fah\u0131 \u015fey yay\u0131ld\u0131 Antep\u2019te, d\u00fc\u015fman bast\u0131 geliyor, bozguna u\u011frayaca\u011f\u0131z. Kad\u0131nlar herkes kap\u0131ya \u00e7\u0131kt\u0131klar\u0131 gibi elime bir de\u011fnek ald\u0131m kap\u0131ya \u00e7\u0131kt\u0131m, buradan k\u0131m\u0131ldayan\u0131n belini k\u0131rar\u0131m dedim.\u201d diyor. \u201cD\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131kma yok. Siz b\u00f6yle ederseniz cephedeki erkeklerin kuv\u00e2y-\u0131 maneviyat\u0131 k\u0131r\u0131l\u0131r. Bozgun olmayacaksa da bozguna u\u011frars\u0131n\u0131z dedim.\u201d diyor. \u201cB\u0131rakt\u0131 herkes \u00e7ekildi bir tarafa.\u201d diyor. \u201cOndan sonra oradakiler kumandan Firdevs koydular ad\u0131m\u0131\u201d diyor.\u201d<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n \u201cAnam\u0131n dedesi D\u00f6\u015f Baba\u2019y\u0131 da anlatay\u0131m. Kendi \u00c7\u0131narl\u0131 Camisi\u2019nin imam\u0131. Medresenin hocas\u0131. Sava\u015fta da \u00c7\u0131narl\u0131 Cephesi\u2019nde. Bize \u00c7\u0131narl\u0131 Cephesi\u2019ne Ar\u0131burnu deriz. \u00c7\u00fcnk\u00fc burada da \u00c7anakkale\u2019deki gibi mermiler havada \u00e7arp\u0131\u015fm\u0131\u015ft\u0131r.\u00a0 En b\u00fcy\u00fck sava\u015f\u0131n oldu\u011fu yer. Orada ia\u015fe verirlermi\u015f i\u015fte. Bir pen\u00e7e f\u0131st\u0131k, tek avu\u00e7 \u00fcz\u00fcm. Yemezmi\u015f onu al\u0131r getirir buradaki \u00e7ocuklar\u0131na verir, ondan sonra geri gidermi\u015f. Sava\u015f\u0131n sonlar\u0131na do\u011fru art\u0131k takatten d\u00fc\u015f\u00fcyor, siperde oturdu\u011fu yerde herkes da\u011f\u0131l\u0131yor gidiyor. Adam orada can veriyor. Vurulmuyor kur\u015fun yemiyor ama a\u00e7l\u0131ktan orada siperde \u00f6l\u00fcyor, kendisinin \u00f6l\u00fcs\u00fcn\u00fc buluyorlar. Nerede g\u00f6m\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc de belirsiz.\u201d<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -S\u00f6z konusu foto\u011fraf\u0131 m\u00fczemize ba\u011f\u0131\u015flama sebebiniz nedir?<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n -\u201cNetice de bu bir k\u00e2\u011f\u0131t par\u00e7as\u0131. Ben bunu korur korur ne korurum bir. \u0130kincisi \u00e7ocuklar k\u0131ymetini bilir mi bilemezler mi? Burada daha korunakl\u0131 olur diye d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcm\u2026 Bir de ben babam i\u00e7in bunu ba\u011f\u0131\u015flad\u0131m, ama tarihe mal olmu\u015f bir de kahraman var. Burada y\u00e2d edilsin istedim.\u201d<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Sonu\u00e7<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Bu r\u00f6portaj, Antep savunmas\u0131 s\u0131ras\u0131nda bir\u00e7ok cephede sava\u015fan, ad\u0131na \u015fiirler, a\u011f\u0131tlar yaz\u0131lan Gaziantep savunmas\u0131n\u0131n bayrak \u015fehitlerinden birisi olan Karay\u0131lan\u2019\u0131n, g\u00fcn\u00fcm\u00fczde Panorama 25 Aral\u0131k Gaziantep Savunmas\u0131 Kahramanl\u0131k Panoramas\u0131 ve M\u00fczesi\u2019nde orijinali bulunan tek foto\u011fraf\u0131 \u00fczerine yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. S\u00f6z konusu foto\u011fraf\u0131n nerede ve hangi tarihte \u00e7ekildi\u011fi, foto\u011frafta yer alan ki\u015filer i\u00e7erisinde Karay\u0131lan\u2019\u0131n hangisi oldu\u011fu ve foto\u011fraf\u0131n ne ama\u00e7la \u00e7ekildi\u011fi ile ilgili bilgiler tespit edilmi\u015ftir. Bu foto\u011fraf, Karay\u0131lan\u2019\u0131n haf\u0131zalarda yer etmesini sa\u011flamas\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan olduk\u00e7a \u00f6nemlidir. Ayr\u0131ca ba\u011f\u0131\u015f\u00e7\u0131 Mehmet \u00d6mer Pakhuy\u2019un gazi babas\u0131 Mehmet Nuri Pakhuy\u2019dan ve di\u011fer aile b\u00fcy\u00fcklerinden Antep Savunmas\u0131 ile ilgili edinmi\u015f oldu\u011fu an\u0131lara da r\u00f6portajda yer verilmi\u015ftir.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Panorama 25 Aral\u0131k Gaziantep Savunmas\u0131 Kahramanl\u0131k Panoramas\u0131 ve M\u00fczesi\u2019ne ba\u011f\u0131\u015flad\u0131\u011f\u0131 k\u0131ymetli eserinden dolay\u0131 ve bu esere dayan\u0131larak yap\u0131lan r\u00f6portaj\u0131ndan dolay\u0131 Mehmet Nuri Pakhuy\u2019a te\u015fekk\u00fcr ederim.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Kaynak\u00e7a<\/strong><\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Ali Nadi \u00dcnler, Gaziantep Savunmas\u0131<\/em>, Karde\u015fler Matbaa, \u0130stanbul 1969.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Celal Pekdo\u011fan, Gazi\u2019den Gazi\u2019ye Mustafa Kemal \u0130le Muhaberat<\/em>, Ankara 2014.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n \u00a0Lohanizade M. Nurettin, Gaziantep Savunmas\u0131<\/em>, \u00c7ev. Mehmet Ali Akidil, Kasta\u015f Yay\u0131nevi, \u0130stanbul 2011.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Mehmet \u00d6mer Pakhuy ile Yap\u0131lan R\u00f6portaj (25\/01\/2021).<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n Mehmet Solmaz, Karay\u0131lan<\/em>, G\u00fcne\u015f Matbaa, Gaziantep 1964.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n R. Ya\u015far B\u00fcy\u00fcko\u011flu, \u201cMilli M\u00fccadele D\u00f6nemi\u2019nde Antep Savunmas\u0131\u2019nda Karay\u0131lan\u201d, Milli M\u00fccadele\u2019de G\u00fcney B\u00f6lgesi Sempozyumu<\/em>, Ed. Erdem \u00dcnlen vd., ATAM, Gaziantep 2015<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n \u00a0Ramazan Erhan G\u00fcll\u00fc, Osmanl\u0131\u2019dan Cumhuriyet\u2019e Gaziantep Ermenileri<\/em>, \u0130stanbul \u00dcniversitesi Sosyal Bilimler Enstit\u00fcs\u00fc Y\u00fcksek Lisans Tezi, \u0130stanbul 2009.<\/p>\r\n\r\n\r\n [1]<\/sup><\/a> As\u0131l ad\u0131 Mehmet olan Karay\u0131lan; Pazarc\u0131k il\u00e7esinin Elif K\u00f6y\u00fc\u2019nden olup 1888 do\u011fumludur. Birinci D\u00fcnya Sava\u015f\u0131\u2019n\u0131n arifesinde askerlik \u00e7a\u011f\u0131 gelen Karay\u0131lan \u00f6nce Erzurum\u2019a gitmi\u015f, oradan sonra da Kafkas Cephesi\u2019nde Ruslara kar\u015f\u0131 sava\u015fm\u0131\u015f, yararl\u0131l\u0131klar\u0131 sebebiyle \u00e7avu\u015f olmu\u015ftur. 1919 y\u0131l\u0131 ba\u015flar\u0131nda \u0130ngilizlerin Antep\u2019i i\u015fgal etmesi \u00fczerine Karay\u0131lan reisi oldu\u011fu Kabalar a\u015firetini gizlice sava\u015fa haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131r. Antep Mara\u015f yolu \u00fczerinde Karab\u0131y\u0131kl\u0131 mevkiinde 20 Ocak 1920 tarihinde, Frans\u0131z birliklerine \u00f6ld\u00fcr\u00fcc\u00fc darbeyi Karay\u0131lan ve \u00e7eteleri vurmu\u015ftur. Karab\u0131y\u0131kl\u0131 bask\u0131n\u0131 ile hakl\u0131 bir \u015f\u00f6hret yapan Karay\u0131lan, Heyet-i Merkeziye taraf\u0131ndan Antep\u2019e davet edilmi\u015f ve Mart 1920 ba\u015flar\u0131nda gizlice Antep’e gelmi\u015ftir. Heyet-i Merkeziye taraf\u0131ndan kendisine Kilis-Antep, Ak\u00e7akoyunlu-Antep, Nizip- Antep karayollar\u0131 \u00fczerinde gidip gelen Frans\u0131z nakliye birliklerine bask\u0131n i\u00e7in bu yol sava\u015flar\u0131na kat\u0131lmas\u0131 g\u00f6revi verilmesiyle Kuvay-\u0131 Milliye saf\u0131na kat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Antep \u015fehir i\u00e7i sava\u015flar\u0131 ba\u015flar ba\u015flamaz, Karay\u0131lan kuvvetleri d\u00fc\u015fmanla sava\u015farak Antep\u2019e girmi\u015f. Karay\u0131lan \u00f6nce Bekirbey Cami\u2019sinde kararg\u00e2h kurmu\u015f daha sonra kararg\u00e2h\u0131n\u0131 Karag\u00f6z Cami\u2019sine ta\u015f\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. 24 May\u0131s 1920\u2019de Sar\u0131msaktepe b\u00f6lgesinde b\u00fcy\u00fck bir \u00e7arp\u0131\u015fma olmu\u015f, bu tepeyi geri almaya Karay\u0131lan \u00e7etesi de g\u00f6revlendirilmi\u015ftir. \u00c7at\u0131\u015fma s\u0131ras\u0131nda Karay\u0131lan kalbinden vurularak \u015fehit olmu\u015ftur. Mehmet Solmaz, Karay\u0131lan<\/em>, G\u00fcne\u015f Matbaa, Gaziantep 1964, s.1-42; R. Ya\u015far B\u00fcy\u00fcko\u011flu, \u201cMilli M\u00fccadele D\u00f6nemi\u2019nde Antep Savunmas\u0131\u2019nda Karay\u0131lan\u201d, Milli M\u00fccadele\u2019de G\u00fcney B\u00f6lgesi Sempozyumu<\/em>, Ed. Erdem \u00dcnlen vd., ATAM, Gaziantep 2015, s.269-281.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n [2]<\/sup><\/a> S\u00f6z konusu r\u00f6portajda, Mehmet \u00d6mer Pakhuy\u2019un vermi\u015f oldu\u011fu ifadeler oldu\u011fu gibi yaz\u0131ya aktar\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n [3]<\/sup><\/a> Antep\u2019teki Amerikan-Protestan kurumlar\u0131ndan en \u00f6nemlisi Antep Amerikan Koleji idi. Antep Amerikan Koleji (ya da Merkezi T\u00fcrkiye Koleji- Central Turkey College) 11 Ekim 1876 g\u00fcn\u00fc yap\u0131lan bir t\u00f6renle \u00f6\u011fretime ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Kolejin ilk m\u00fcd\u00fcr\u00fc, ayn\u0131 zamanda kurucusu olan Dr. Tillman C. Trowbridge\u2019di. Kolejin geni\u015f bir alana yay\u0131lm\u0131\u015f g\u00f6steri\u015fli binas\u0131 tamamen Hristiyan k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fc yans\u0131t\u0131yordu. Antep\u2019teki misyonerlerin ve ihtilalci Ermeni \u00f6rg\u00fctlerinin merkezi gibi \u00e7al\u0131\u015fan, i\u015fgallerle birlikte tamamen i\u015fgalci g\u00fc\u00e7lerin hizmetine giren kolej; Frans\u0131z i\u015fgali d\u00f6neminde Frans\u0131z kararg\u00e2h\u0131 olarak kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ramazan Erhan G\u00fcll\u00fc, Osmanl\u0131\u2019dan Cumhuriyet\u2019e Gaziantep Ermenileri<\/em>, \u0130stanbul \u00dcniversitesi Sosyal Bilimler Enstit\u00fcs\u00fc Y\u00fcksek Lisans Tezi, \u0130stanbul 2009, s.89-104.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n [4]<\/sup><\/a> Antep Ermenileri, T\u00fcrk\u00e7e konu\u015fmu\u015f, kiliselerinde dahi ibadetlerini, ayinlerini T\u00fcrk\u00e7e yapm\u0131\u015flard\u0131r. Antep\u2019teki Ermeniler Amerikan Koleji vas\u0131tas\u0131yla Ermenice \u00f6\u011frenmi\u015f ve konu\u015fmaya ba\u015flam\u0131\u015flard\u0131r. Ali Nadi \u00dcnler, Gaziantep Savunmas\u0131<\/em>, Karde\u015fler Matbaa, \u0130stanbul 1969, s.12-13.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n [5]<\/sup><\/a> Karay\u0131lan\u2019\u0131n cenaze namaz\u0131 b\u00fct\u00fcn arkada\u015flar\u0131n\u0131n g\u00f6zya\u015flar\u0131 aras\u0131nda hastanenin bulundu\u011fu \u015eeyh Camii\u2019nde k\u0131l\u0131nd\u0131. Naa\u015f\u0131 \u015eeyh Camii\u2019nin bah\u00e7esine defnedildi. B\u00fcy\u00fcko\u011flu a.g.e., s.278.<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n![\"\"](\"https:\/\/panorama25aralik.com\/tr\/wp-content\/uploads\/2021\/06\/IMG_0624-1024x683.jpg\")
Panorama 25 Aral\u0131k Gaziantep Savunmas\u0131 Kahramanl\u0131k Panoramas\u0131 ve M\u00fczesi\u2019ne 12.03.2020 tarihinde Antep Harbi kahramanlar\u0131ndan Karay\u0131lan[1]<\/sup><\/a>\u2019\u0131n tek foto\u011fraf\u0131 Mehmet \u00d6mer Pakhuy taraf\u0131ndan ba\u011f\u0131\u015flanm\u0131\u015ft\u0131r. Bu foto\u011fraf\u0131n \u00f6yk\u00fcs\u00fc, foto\u011fraf\u0131 m\u00fczeye ba\u011f\u0131\u015flama sebebi ve kendisinin Antep Savunmas\u0131 ile ilgili duydu\u011fu hat\u0131ralar hakk\u0131nda 25.01.2021 tarihinde Mehmet \u00d6mer Pakhuy ile bir r\u00f6portaj yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Yap\u0131lan bu r\u00f6portaj a\u015fa\u011f\u0131da belirtilmi\u015ftir[2]<\/sup><\/a>:<\/p>\r\n\r\n\r\n\r\n![\"\"](\"https:\/\/panorama25aralik.com\/tr\/wp-content\/uploads\/2021\/06\/IMG_0608-1024x682.jpg\")
<\/figure>\r\n<\/div>\r\n\r\n\r\n\r\n
\r\n\r\n\r\n